Kolejna z naszych tras, na którą warto wybrać się z całą rodziną. Pokonując niecałe 20 km, odwiedzimy aż cztery nieistniejące już wsie – Czarne, najbardziej znaną Nieznajową, Rozstajne leżące nad potokiem Ryjak oraz Długie, z najwyżej położonym punktem na tej trasie (Przełęcz Długie 550m n.p.m.). Wzdłuż tego szlaku, jeszcze niecałe sto lat temu, zamieszkiwało około dwóch tysięcy ludzi. Dzisiaj nie ma tu już prawie nikogo.

Ruszamy drogą szutrową do miejscowości Czarne. Po prawej stronie znajduje się pracownia ceramiki Pana Jurka Szczepkowskiego, a na miejscu jest sklep z wyrobami. Zaraz za pracownią, na rozwidleniu dróg, bardzo charakterystyczna XIX-wieczna kapliczka. To tzw. kapliczka domkowa, w jej wnętrzu można podziwiać fragmentaryczne freski, niestety jej stan nie jest najlepszy.
Mijając kapliczkę, skręcamy w prawo i jedziemy dalej ok. 3 km, aż dotrzemy do doliny wysiedlonej wsi Nieznajowa. Parokrotnie będziemy musieli przekraczać Wisłokę w bród, zależnie od opadów jej poziom może być wysoki lub niski. Zobacz mapkę z objazdem brodów.

Mieszkańcy Nieznajowej 1944r. – źródło: sekowa.info

3 km – Nieznajowa to mekka miłośników Beskidu Niskiego. Przed wysiedleniem w ramach akcji “Wisła” wieś znana była w okolicy z odbywających się tu co 2 tygodnie targów (głównie handlowano bydłem) i jarmarków. W latach trzydziestych XX wieku działały tu dwa duże młyny. W 1938 r. we wsi było 60 domów, dwie cerkwie, kapliczka, poczta, leśniczówka, tartak parowy. Po II wojnie światowej większość mieszkańców (Łemkowie) została wywieziona do ZSRR, reszta osiedliła się w pobliskim Czarnem. O dawnych mieszkańcach przypominają dzisiaj tylko nieliczne ślady zabudowań i kamienne łemkowskie krzyże przydrożne, a także kilkanaście cmentarnych nagrobków. Nie zachowała się natomiast drewniana cerkiew Świętych Kosmy i Damiana, jedna z ładniejszych w okolicy. Zawaliła się w 1964 r. Niektóre jej elementy znajdują się w cerkwi-muzeum w Bartnem, a makieta na cmentarzu mieszkańców wsi Nieznajowa.
Następne dwa i pół kilometra to odnowiona droga, służąca jako ścieżka rowerowa, która prowadzi do kolejnej wsi – Rozstajne.

5,5 km – Rozstajne. Dojeżdżamy do drogi asfaltowej i skręcamy w prawo. Naprzeciwko stoi murowana kaplica prawosławna, zbudowana w 1928. Została zamknięta w 1947 po wysiedleniu miejscowej ludności w ramach akcji „Wisła”. Ponownie użytkowana od 2004; obecnie pod wezwaniem Świętych Męczenników Pawła i Joanny. Nabożeństwo w kapliczce celebrowane jest raz w roku – w drugą sobotę czerwca. Obiekt należy do parafii w Bartnem. Mniej więcej pośrodku wsi zachował się cmentarz greckokatolicki, na którym ocalało kilka kamiennych nagrobków.
Przez kolejnych około 6 km będziemy podążali asfaltową droga o bardzo niewielkim nachyleniu i znikomym ruchu samochodowym, aż dojedziemy do skrzyżowania, na którym skręcamy w prawo.

11 km – Grab. Dalej, wciąż asfaltem, dojedziemy do wiejskiego sklepu w Wyszowatce. Tu kończy się asfaltowa nawierzchnia i rozpoczyna długi odcinek szutrowo-żwirowy. Długi jak wieś o nazwie Długie, znana z kadrów filmu “Wino truskawkowe” z 2008 roku.

13 km – Przełęcz Długie (550m n.p.m.). Za dawnym PGR-em, obok samotnego kamiennego krzyża, można odpocząć, korzystając z nowej wiaty piknikowej z rozległym widokiem na przygraniczne wzgórza. Stąd teren obniża się aż do rozwidlenia dróg. Przez cały czas po obu stronach możemy zaobserwować liczne kapliczki murowane, po drodze natkniemy się także na symboliczne drzwi projektu Natalii Hładyk: „Drzwi do zaginionego świata”, który powstał, by upamiętnić istnienie dawnych łemkowskich wsi i ich mieszkańców.

Zjeżdżając ku dolinie, po prawej stronie mijamy pięknie odnowiony cmentarz wojenny nr 44, a zaraz za brodem skręcamy w lewo i dojeżdżamy do końca naszej trasy.