RR12 – Szlakiem UNESCO
O Trasie
Nawigacja
Plik GPX
Link do MAPY.CZ
Kurs na Garmin Connect
Dla Kogo?
Przebieg
Opis Trasy
Jedną z perełek powiatu gorlickiego są drewniane kościoły i cerkwie – pięć z nich zostało wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co jest rzadkością w skali kraju. Odwiedzimy trzy obiekty z listy Unesco oraz kilka kolejnych ze Szlaku Architektury Drewnianej.
Z Radocyny ruszamy na północ, drogą szutrową, do miejscowości Czarne. Po prawej stronie pracownia ceramiki Pana Jurka Szczepkowskiego oraz sklepik z jego oryginalnymi wyrobami. Zaraz za pracownią, na rozwidleniu dróg, bardzo charakterystyczna XIX-wieczna kapliczka. To tzw. kapliczka domkowa, a w jej wnętrzu warte zobaczenia fragmentaryczne freski.
2 km – Czarne. Cała droga przez Czarne jest podjazdem wymagającym odrobiny wysiłku. Po lewej stronie symboliczne drzwi projektu Natalii Hładyk: „Drzwi do zaginionego świata”, który powstał, by upamiętnić istniejące tu niegdyś łemkowskie wsie i ich mieszkańców. Po przeciwnej stronie drogi znajduje się cmentarz wiejski, oraz cerkwisko po cerkwi św. Dymitra. Obecnie cerkiew oglądać możemy w skansenie w Nowym Sączu, gdzie została przeniesiona w 1993 roku.
6 km – Jasionka. Droga w miejscowości Jasionka zmienia się w drogę asfaltową.
8 km – Krzywa. Po lewej stronie cerkiew św. Kosmy i Damiana z 1926 roku. Warto zwrócić uwagę na jej charakterystyczną konstrukcję. Po przeciwnej stronie drogi dostrzeżemy budynek Centrum Narciarstwa Biegowego, do którego warto powrócić zimą – w okolicy znajduje się bowiem wiele biegowych tras narciarskich.
11 km – Banica. Po osiągnięciu szczytu Bańskiej Góry zjeżdżamy z drogi asfaltowej w leśną drogę szutrową, którą będziemy się przemieszczać przez około 3 km. Dojeżdżając do drogi asfaltowej, możemy skręcić w prawo i odwiedzić miejscową Bacówkę PTTK w Bartnem. Owiana nie najlepszą sławą ciemna bryła schroniska przypomina nieco nawiedzone domy ze strasznych filmów klasy B. Jeśli uda nam się doczekać na pierogi, okażą się całkiem smaczne.
17 km – Bartne jest miejscowością, w której zachowało się bardzo wiele zabytkowych łemkowskich chyż. Po lewej stronie trasy stoi cerkiew prawosławna św. Kosmy i Damiana z 1928 roku. Wciąż odbywają się w niej nabożeństwa. Po przeciwnej stronie drogi znajdziemy cerkiew pod tym samym wezwaniem, ale jest ona w chwili obecnej nieczynna. Stanowi filię Muzeum Karwacjanów w Szymbarku. Za cerkwią natkniemy się na spichlerz z niewielkim przedstawieniem kamieniarki, która jest bardzo znana w okolicy. To właśnie z Bartnego pochodzi w znacznej mierze budulec charakterystycznych w okolicy krzyży przydrożnych.
21 km – Bodaki. Tutaj również w bliskim sąsiedztwie siebie znajdziemy dwie cerkwie. Obie pw. św. Dymitra, jedna z nich z 1902 roku – greckokatolicka, natomiast ta z 1934 roku – prawosławna.
26 km – Ropica Górna. Dojeżdżamy do drogi głównej, a następnie skręcamy w prawo i docieramy do Ropicy Górnej. Przed II wojną światową miejscowość nosiła nazwę Ropica Ruska, oczywiście ze względu na zamieszkującą ją w większości ludność łemkowską. Znajdziemy tu Cerkiew św. Michała Archanioła z 1819 roku. Dalej główną drogą asfaltową o delikatnym nachyleniu zjeżdżamy w kierunku Sękowej.
31 km – Sękowa. Przed stadionem wbijamy się w boczną dróżkę, która zmienia się w klimatyczną ścieżkę szutrową prowadzącą do pierwszego obiektu UNESCO na dzisiejszej trasie. To kościół św. Jakuba i Filipa wpisany na listę UNESCO w roku 2003. Wzniesiony około 1520 roku. Świątynia jednonawowa, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Ściany i dach pokryte gontem. Obiekt wyróżniony medalem Europa Nostra w 1994 roku za wzorcowo prowadzone prace konserwatorskie oraz nagrodą im. Brata Alberta i nagrodą Ministra Kultury i Sztuki PRL. W Sękowej warto uzupełnić bidony. Stąd droga prowadzi przez Siary do Owczar.
39 km – Owczary (dawniej Rychwałd). Jedziemy łagodnym podjazdem przez malowniczą dolinę. Leżąca na uboczu wieś o bogatej historii ocaliła wiele perełek architektury drewnianej oraz kamieniarstwa. Szczególnie ciekawa, wpisana na listę UNESCO, cerkiew p.w. Opieki Matki Bożej z 1653 roku, reprezentuje typ łemkowski. Cerkiew jest trójdzielna, z wieżą o konstrukcji słupowo-ramowej ponad przedsionkiem. Kryte gontem dachy nad trzema częściami świątyni wieńczą hełmy z pseudolatarniami i krzyżami. Otacza ją mur, a wejście w obręb cerkwi prowadzi przez dzwonnicę. Na końcu wsi cmentarz wojenny nr 70.
41 km – Przełęcz Owczarska. Dalsza droga do przełęczy zmienia się w szutrową. Przejeżdżamy na kołach przez kilka potoków i wśród pięknych widoków wspinamy się obrzeżami masywu Magury Małastowskiej na wysokość 501m n.p.m. Z Przełęczy Owczarskiej czeka nas krótki, jednak stosunkowo stromy zjazd do drogi na Małastów.
46 km – Zaczynamy podjazd do Przełęczy Małastowskiej. Blisko 3,5 km serpentyny wije się wśród drzew. Po lewej stronie będziemy mogli podziwiać widok na dolinę wsi Pętna.
49 km – Na Przełęczy Małastowskiej jeden z bardziej charakterystycznych cmentarzy wojennych nr 60. To austriacki cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej. Zaprojektowany przez Dušana Jurkoviča. W osi cmentarza znajduje się drewniana kaplica z kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Pochowano tu 174 żołnierzy austro-węgierskich. Z przełęczy jedziemy w kierunku Nowicy, a pierwszy kilometr da nam trochę w kość – nachylenie dochodzi do 15%.
53 km – Nowica to miejscowość popularna w Beskidzie Niskim. Była i do dzisiaj znana jest z wyrobu drewnianych zabawek i łyżek. Tutaj działa Bractwo Młodzieży Greckokatolickiej SAREPTA czy też odbywają się coroczne spotkania teatralne INNOWICA oraz liczne wydarzenia muzyczne organizowane przez mieszkańców funkcjonującej wciąż komuny hipisowskiej, znanej jako Dom Muzyków lub Dziewiątka. W Nowicy znajduje się także ciesząca się uznaniem winnica. Jeśli nie pokonał nas jeszcze podjazd z przełęczy, to droga do Uścia Gorlickiego może okazać się dużym wyzwaniem. Na szczęście wysiłek spowodowany bardzo stromym podjazdem będzie nagrodzony na szczycie wzniesienia. Z Wierchu (620m n.p.m.) rozpościera się przed nami wspaniała panorama Beskidu Niskiego. Przy dobrej pogodzie – dech zapiera. Odpoczywamy, zjeżdżając przez wieś Oderne.
60 km – Uście Gorlickie. Jest to największa w okolicy miejscowość i jednocześnie siedziba gminy. To dobre miejsce, aby uzupełnić zapasy kaloryczne w pobliskich sklepach, dwóch konkurencyjnych lodziarniach lub bardzo smacznej, domowej kuchni “Smaków Klimkowskich”. Z Uścia ruszamy na południe w kierunku Smerekowca
62 km – Kwiatoń. Po prawej stronie drogi widzimy cerkiew św. Paraskewy z 2 połowy XVII wieku. Cerkiew wpisana na listę UNESCO charakteryzuje się strzelistą bryłą. Świątynia otoczona jest ogrodzeniem z bali z dwiema drewnianymi bramkami konstrukcji ramowej, zwieńczonymi gontowymi daszkami z cebulastymi baniami. Bramki w ten sposób nawiązują do stylu dachu cerkwi. We wnętrzu znajduje się wyposażenie pochodzące z XIX i początku XX wieku. Najstarsze jego elementy, utrzymane w tradycji późnobarokowej, pochodzą z XVIII stulecia. Prezbiterium od nawy oddziela ikonostas z 1904 roku autorstwa Michała Bogdańskiego. W prezbiterium znajduje się ołtarz główny z XIX wieku, zaś w nawie dwa ołtarze boczne z ikonami przedstawiającymi Matkę Bożą z Dzieciątkiem i Zdjęcie z Krzyża. W zakrystii przechowywana jest płaszczenica, czyli wykonane na płótnie przedstawienie zmarłego Chrystusa. Pod wieżą stoi kamienna kropielnica z 1750 r. Wnętrze zostało poddane pełnej renowacji w ostatnich latach, w związku z czym obecnie jest jednym z przykładów architektury łemkowskiej, wobec którego nie można przejść obojętnie.
Jadąc dalej drogą asfaltową, dojeżdżamy do kolejnej miejscowości i cerkwi na szlaku.
64 km – Skwirtne – cerkiew św. Kosmy i Damiana z 1837 roku. Po akcji „Wisła” w 1947 świątynia zaczęła być użytkowana jako kościół rzymskokatolicki. Świątynia jest cerkwią łemkowską typu północno-zachodniego. Uznawana jest za modelowy przykład XIX-wiecznej cerkwi wzniesionej w tym stylu. Cerkiew wybudowano z drewna. Jest budowlą o konstrukcji zrębowej, orientowaną, trójdzielną. Wzniesiona została na planie złożonym z trzech prostokątów zbliżonych do kwadratu: prezbiterium, szerszej od niego nawy i babińca. Każdy z członów budowli jest nakryty odrębnym dachem.
66 km – Regietów. Po lewej stronie mijamy dwie cerkwie. Jedna z nich, współczesna, nawiązuje kształtem do stylowego budownictwa łemkowskiego, druga znajduje się zaraz obok. W Regietowie funkcjonuje największa w Europie stadnina koni huculskich.
68 km – Baza Namiotowa w Regietowie – Zatrzymujemy się w miejscu skrzyżowania szlaków turystycznych i Studenckiej Bazy Namiotowej. Stąd piękną drogą leśną szutrową kierujemy się do Zdyni.
75 km – Zdynia to miejsce warte szczególnej uwagi ze względu na odbywający się tutaj corocznie Festiwal Kultury Łemkowskiej WATRA. Teren festiwalu będziemy mijać po lewej stronie, przemierzając drogę ku Radocynie. Ta mało uczęszczana, szutrowa droga prowadząca przez las zakończy wycieczkę ostatnim, nie byle jakim, podjazdem.